آموزش گام به گام عروض - قسمت چهارم

خب وارد قسمت چهارم از سری آموزش های عروض به روش آقا حسین! میشیم.

توی قسمت قبل، تقطیع هجایی رو به پایان رسوندیم. این قسمت باید بریم سراغ تقطیع به ارکان.

شما وقتی وزن اشعار شعرای بزرگ رو تعیین میکنید، به وضوح میتونید نظم خاصی رو توی وزن اشعار پیدا کنید. مثلا به این شعر حافظ دقت کنید:

« الا یا ایها الساقی ادر کاسا و ناولها

که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکل ها »

خب این شعر رو به صورت ملفوظ مینویسیم:

« اَ لا یا اَی یُ هَس سا قی اَ دِر کَا سَن وَ نا وِل ها

کِ عِش قا سان نِ مو دَو وَل وَ لی اُف تاد مُش کِل ها»

وقتی تقطیع هجایی بشه وزنش به این صورت مشخص میشه:

« U _ _ _ U _ _ _ U _ _ _ U _ _ _ »

خب به این وزن دقت کنید. چه نظمی توش مشاهده میکنید؟ خب اگر این علامتها رو به صورت چهارتا چهارتا از هم جدا کنیم مشاهده میکنیم که یک ترتیب خاص، پشت سر هم تکرار شده. به این تکرار شدن میگن نظم. (نگید میدونستم که از کلاس میندازم تون بیرون!)

خب آقای مداحی آیا همیشه توی وزن اشعار باید هجاها رو چهارتا چهارتا جدا کرد از هم؟

نخیر. گاهی سه تا سه تا هم جدا میکینم از هم.

گاهی هم به صورت متناوب، سه تا و چهارتا از هم جداشون میکنیم.

البته در بعضی مواقع چهارتا و یکی، چهارتا و دوتا و ... هم جدا میشن از هم که خیلی خیلی کم کاربرد هستن.

پرکاربرد ترین اوزان شعر فارسی، به صورت چهارتا چهارتا، سه تا سه تا و چهار تا و سه تا از هم جدا میشن.

خب برای روشن شدن بهتر این قضیه چند مثال عرض میکنم:

مثلا به این شعر دقت کنید: « به تو حاصلی ندارد غم روزگار گفتن »

وزن این شعر به صورت: « 404! » متاسفانه باز هم بیان با وزن این شعر مشکل داره و من مجبورم تصویرش رو بزارم. صبر کنید. الان میزارم!

خب وزن این شعر به صورت تصویر بالا هست. خب بهش دقت کنید.

وقتی که هجاها رو چهار تا چهار تا از هم جدا میکنیم، یک وزن متناوب رو میبینیم. یعنی یک عدد « U _ U U » و بعدش یک عدد «  _ U _ _ » و بعدش دوباره یک عدد «  U _ U U » و بعدش دوباره یک عدد «  _ U _ _ » تکرار شده.

خب. برای این قسمت همینقدر کافیه. میترسم سنگین بشه.

برای تمرین چند تا شعر میدم. وزنشون رو در بیارین. بعد نظم بینشون رو هم کشف کنید. سعی میکنم آسون باشه.

1. با ساربان بگویید احوال آب چشمم

2.ای سیب سرخ غلط زنان در مسیر رود

3.او رفت و با خود برد شهرم را